పర్యవసానాల విషయానికి వస్తే, ఒకవైపు సానుకూలంగా పాలసీ మార్పులు, కొత్త నాయకత్వం వస్తున్నాయి. కానీ మరోవైపు, హింస, ఆర్థిక నష్టాలు, సమాజంలో విభేదాలు పెరుగుతున్నాయి. బంగ్లాదేశ్‌లో స్వల్పమతపరమైన దాడులు, కెన్యాలో పోలీసు దమనం వంటివి మానవ హక్కుల సమస్యలను పెంచాయి. దీర్ఘకాలంలో, ఈ ఉద్యమాలు ప్రజాస్వామ్యాన్ని పునరుద్ధరించవచ్చు. కానీ, అస్థిరత ఆర్థిక పునరుద్ధరణను అడ్డుకుంటుంది. చరిత్రలో ట్యూనీషియా(2011), సుడాన్ (2019) వంటి ఉదాహరణలు ఇలాంటి ఉద్యమాలు విజయవంతమవుతాయని చూపిస్తాయి. కానీ స్థిరత్వం సాధించడం కీలకం.
ఇటీవలి కాలంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఒక ఆసక్తికరమైన, అదే సమయంలో కాసింత ఆందోళనకరమైన ధోరణి సర్వత్రా కనిపిస్తోంది. సామాన్య ప్రజలు, ముఖ్యంగా యువత తమ దేశాల్లో అధికారంలో ఉన్న ప్రభుత్వాలకు వ్యతిరేకంగా నిరసనలు, ఆందోళనలు, కొన్ని సందర్భాల్లో హింసాత్మక చర్యలకు దిగుతున్నారు. ఇవి కేవలం స్థానిక సమస్యలపై ప్రతిస్పందనలు మాత్రమే కాకుండా, దీర్ఘకాలిక అసంతృప్తి, ఆర్థిక అసమానతలు, రాజకీయ దమనం వంటి లోతైన కారణాల నుండి పుట్టుకొస్తున్నాయి.
శ్రీలంక, కెన్యా, బంగ్లాదేశ్, నేపాల్ వంటి దేశాల్లో ఈ ఉద్యమాలు ప్రభుత్వాలను గద్దె దించడం వరకు వెళ్లాయి. అలాగే, తమ మాటే శాసనమని రాచరికవ్యవస్థలా ప్రవర్తించే ప్రభుత్వాలున్న ప్రజాస్వామ్య దేశాలకు కూడా ఈ ఉద్యమాలు క్రమంగా వ్యాపిస్తున్నాయి. ఈ సంఘటనలు ప్రజాస్వామ్యానికి ఒక సవాలుగా మారుతున్నాయా? లేదా అవసరమైన మార్పులకు ఇదో మార్గమా?
సంవత్సరం క్రితం బంగ్లాదేశ్‌లో..
బంగ్లాదేశ్‌లో 2024లో జరిగిన విద్యార్థి ఉద్యమం ఒక క్లాసిక్ ఉదాహరణ. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో 30 శాతం కోటాను పునరుద్ధరించడం వంటి నిర్ణయాలపై మొదట నిరసనలు ప్రారంభమయ్యాయి. ఆ తర్వాత ఆర్థిక అసమానతలు, నిరుద్యోగం, రాజకీయ అణచివేత, పోలీసులు, సైన్యం కాల్పులు వంటి విస్తృత ప్రభుత్వ దమనకాండతో యువత తమ నిరసనను ఉద్ధృతం చేశారు.
పోలీసులు, సైన్యాన్ని ఉపయోగించుకొని నిరసనలను అణచివేయడానికి షేక్ హసీనా నాయకత్వంలోని ప్రభుత్వం ప్రయత్నించింది. ఫలితంగా వందల మంది మరణించారు. కానీ యువత, సామాన్యులు సోషల్ మీడియాను ఉపయోగించి ఉద్యమాన్ని మరింత ఉద్ధృతం చేశారు. చివరికి హసీనా రాజీనామా చేసి దేశం విడిచి ప్రాణ భయంతో, సైనిక సహకారంతో ఇండియాకు పారిపోవాల్సి వచ్చింది.
దీనికి కారణాలు స్పష్టం. దీర్ఘకాలిక అవినీతి, యువతలో నిరాశ, ప్రభుత్వం ప్రజల అవసరాలను పట్టించుకోకపోవడం. దీని పర్యవసానంగా, కొత్త అత్యవసర తాత్కాలిక ప్రభుత్వం ఏర్పడింది. కానీ, హింసాత్మక సంఘటనలు, మతపరమైన ఉద్రిక్తతలు పెరిగాయి. ఆర్థిక స్థిరత్వం గణనీయంగా దెబ్బతింది.
కెన్యాలో చోటుచేసుకున్న పరిస్థితులు..
కెన్యాలో కూడా 2024లో జెన్ జీ యువత నేతృత్వంలోని నిరసనలు ఫైనాన్స్ బిల్‌పై ప్రారంభమై, ప్రెసిడెంట్ విలియం రుటో ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా మారాయి.
పన్నుల పెంపు, అవినీతి, నిరుద్యోగం వంటి సమస్యలు యువతను రోడ్లపైకి తీసుకొచ్చాయి. పోలీసుల దమనం ఉన్నప్పటికీ, సోషల్ మీడియా మొబిలైజేషన్ ఉద్యమాన్ని బలోపేతం చేసింది. చివరికి బిల్ ఉపసంహరించబడింది.
ఇక్కడ విమర్శనాత్మకంగా పరిశీలించి చూస్తే, ఈ ఉద్యమాలు ప్రజాస్వామ్యాన్ని బలపరచినప్పటికీ, హింసాత్మక చర్యలు మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనలకు దారితీశాయి. రాజీనామా డిమాండ్ చేస్తున్నప్పటికీ ప్రభుత్వం స్థిరత్వం కోల్పోయింది. పర్యవసానంగా మిశ్రమ ఫలితాలు వచ్చాయి. ఒకవైపు పాలసీ మార్పులు, మరోవైపు ఆర్థిక నష్టాలు, మరణాలు సంభవించాయి.
ఆర్థిక సంక్షోభం కారణంగా శ్రీలంకలో ఉద్యమం..
2022లో జరిగిన ఆర్థిక సంక్షోభం కారణంగా ప్రజలు ప్రభుత్వ భవనాలపై దాడి చేసి, ప్రెసిడెంట్ “గోటబాయ రాజపక్షను” దేశం నుండి పారిపోయేలా చేశారు. ఇక్కడ కారణాలను చూస్తే ఆర్థిక మిస్‌మేనేజ్‌మెంట్, ఇంధన- ఆహార కొరతలు, అవినీతి ప్రధాన ఆరోపణలు. ఇక ఓపిక నశించిన యువత నేతృత్వంలో ఈ ఉద్యమం సోషల్ మీడియా ద్వారా విస్తరించింది. కానీ, పర్యవసానంగా దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ మరింత దెబ్బతింది. కొత్త ప్రభుత్వం ఏర్పడినా స్థిరత్వం సాధించడం కష్టమైంది. విమర్శనాత్మకంగా పరిశీలించి చూస్తే, ఇలాంటి హింసాత్మక చర్యలు తాత్కాలిక విజయాలు తెచ్చినప్పటికీ, దీర్ఘకాలిక సమస్యలను పరిష్కరించడంలో విఫలమవుతున్నాయి.
ప్రస్తుత నేపాల్ ఆందోళనకు కారణమేంటి?
నేపాల్‌లో కూడా ఇటీవలి నిరసనలు అవినీతి, నిరుద్యోగం, ఆర్థిక అసమానతల సమస్యలపై దృష్టి సారించాయి. యువత సోషల్ మీడియా, మెసేజింగ్ యాప్‌లపై ప్రభుత్వ నియంత్రణ ప్రయత్నాలకు వ్యతిరేకంగా విజృంభించారు. ఫలితంగా మరణాలు, అనేక మంది ఉద్యమకారులకు గాయాలు అయ్యాయి.
ఇక్కడ కూడా కారణాలు సమానమే సంవత్సరాల తరబడి అవినీతి, ఆర్థిక రక్షణ లేకపోవటం, ప్రభుత్వ అత్యాచారాలు. పర్యవసానంగా, నాయకులు రాజీనామా చేయాల్సి వచ్చింది. కానీ దేశంలో అస్థిరత పెరిగింది. అధికారం, ప్రతిపక్ష నాయకులపై కూడా విచక్షణ లేకుండా భౌతిక దాడులు జరిగాయి. నేతల ఇళ్ళనూ, ఆఫీస్‌లను దహనం చేశారు. ప్రభుత్వ కార్యాలయాలను, కోర్టులను సైతం విడిచి పెట్టలేదు.
ఈ ఉద్యమాలకు సాధారణ కారణాలు అన్నిచోట్లా దాదాపు ఒకేలా కనిపిస్తున్నాయి. ఆర్థిక అసమానతలు, నిరుద్యోగం, అవినీతి, రాజకీయ నిరంకుశత్వం, గ్లోబలైజేషన్ ప్రభావం. సోషల్ మీడియా ఈ సమస్యలను వేగంగా అందరికీ వ్యాప్తి చేస్తుంది. యువతలోని నిరాశవాదాన్ని కొందరు రెచ్చగొడుతున్నారు. వారిలో హింసా దృక్పథం పెరుగుతోంది.
విమర్శనాత్మకంగా పరిశీలించి చూస్తే, ప్రభుత్వాలు ఈ సమస్యలను ముందుగా ఊహించి పరిష్కరించకపోవడం వల్ల, వారి లో అవినీతి హద్దులు లేకుండా పెరిగిపోవటంతో యువత సహనం కోల్పోయిన దేశంలో ఉద్యమాలు హింసాత్మకంగా మారుతున్నాయి.
అయితే, ఈ ఉద్యమాలు ప్రజాస్వామ్యాన్ని బలపరచినప్పటికీ, కొన్ని సందర్భాల్లో విదేశీ శక్తులు(ఉదా ఫ్రాన్స్ లాంటివి)రెచ్చగొట్టడం వంటి ఆరోపణలు ఉన్నాయి.
పర్యవసానాల విషయానికి వస్తే, ఒకవైపు సానుకూలంగా పాలసీ మార్పులు, కొత్త నాయకత్వం వస్తున్నాయి. కానీ మరోవైపు, హింస, ఆర్థిక నష్టాలు, సమాజంలో విభేదాలు పెరుగుతున్నాయి. బంగ్లాదేశ్‌లో స్వల్పమతపరమైన దాడులు, కెన్యాలో పోలీసు దమనం వంటివి మానవ హక్కుల సమస్యలను పెంచాయి. దీర్ఘకాలంలో, ఈ ఉద్యమాలు ప్రజాస్వామ్యాన్ని పునరుద్ధరించవచ్చు. కానీ, అస్థిరత ఆర్థిక పునరుద్ధరణను అడ్డుకుంటుంది. చరిత్రలో ట్యూనీషియా(2011), సుడాన్ (2019) వంటి ఉదాహరణలు ఇలాంటి ఉద్యమాలు విజయవంతమవుతాయని చూపిస్తాయి. కానీ స్థిరత్వం సాధించడం కీలకం.
ప్రజాఉద్యమాలు ప్రభుత్వాలకు హెచ్చరిక. అవినీతి, అసమానతలను అరికట్టకపోతే, యువత/ ప్రజా ఉద్యమాలకు దిగడం అనివార్యం. అయితే, హింసాత్మక మార్గాలు ఎల్లప్పుడూ సానుకూల ఫలితాలు తీసుకురాలేవు. సంబంధిత వర్గాలతో ప్రభుత్వం చర్చలను జరపాలి. పాలనా, ఆర్థిక సంస్కరణలు తీసుకు రావాలి. ప్రపంచంలో పరిస్థితులు మారుతున్నప్పుడు, ప్రభుత్వాలు ప్రజల గొంతుకను వినాలి. లేకపోతే చరిత్ర పునరావృతమవుతుంది.
About the Author
Discover more from The Wire Telugu
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
